Yeni çalışmalar sadece hareket ve koordinasyondan sorumlu olduğu düşünülen beyinciğin daha fazla iş yaptığını gösteriyor. Fareler üzerinde yapılan bir çalışmada “küçük beyin”den gelen bağlantıların sosyal davranışla ilişkili olduğu görüldü.
Adı Latince “küçük beyin” anlamına geliyor. Fareler üzerinde yapılan bir araştırmada da belirtildiği gibi beynin arkasındaki yumruk büyüklüğündeki bu kürenin, sosyal etkileşimlerde büyük bir rolü var. Bir zamanlar sadece hareketi koordine etmek gibi bir işi olan, nispeten basit bir beyin yapısı olduğu düşünülüyordu.
New York City’deki Albert Einstein Tıp Koleji’nden sinirbilimci Kamran Khodakhah, “hareket bozukluğu olan kişilerin erken klinik gözlemleri serebellumu gözardı etti fakat beyincik beynindeki nöronların yarısından fazlasına sahip” diyor ve “yapması gereken tek şeyin motor eşgüdümlüğü olmasının hiç bir zaman bir anlamı yoktu” diye ekliyor.
Khodakhah’ın 18 Ocak tarihli Scence dergisinde yeralan sosyal davranış üzerindeki yeni araştırma sonuçları bu görüşü genişletmekte ve beyincik’in hafıza, dil ve duygulardaki rolü üzerine yapılan çalışmalara katkıda bulunmaktadır. Sonuçlar ayrıca her ikisi de anormal bir beyincik ile bağlantılı olan otizm ve şizofreni gibi bozukluklara dair ipuçları sunmaktadır.
Boston Çocuk Hastanesi’nden Pediatrik nörolog ve gelişim biyoloğu Mustafa Şahin, Khodakhah ve meslektaşları, beyincik ile sosyal davranışta yer alan beynin bir kısmı arasında bir bağlantı bularak “otizm ve şizofreni gibi bozuklukların altında yatan devreleri anlamada önemli bir boşluğu çözüyor” diyor. “Beyinciklerin bu hastalıklarla ilgili olduğunu bir süredir biliyoruz, ancak onu doğrudan diğer bölgelere bağlayamamıştık”.
Khodakhah ve meslektaşları böyle bir bölgeye, beynin ortasındaki ventral tegmental alan veya VTA olarak adlandırılan, ödül heyecanını hissetmeye yoğun bir şekilde dahil olan bir bölgeye bağlantılar aramaya başladılar.
Khodakhah ve meslektaşları, VTA’ya mesaj gönderen serebellar sinir hücrelerinin aktivitesini kontrol etmek için optogenetik adı verilen bir yöntem kullandı. Araştırmacılar bu hücrelerin aktifleştirilmesinin farelerin iyi hissetmesini sağladığını buldu. Fareler, hücrelerin yalnızca hayvanlar belirli bir noktadayken aktifleştiğini öğrendiğinde, fareler orada daha fazla zaman geçirdi. Bu hücreler, sosyal etkileşimden gelen belirli bir tür iyi hissetme sinyali gönderiyor gibi görünüyor. Ekip, hücrelerin fareler bir başka denek ile temasa geçtiğinde de aktif olduğunu buldu. Araştırmacılar yapay olarak bu hücreleri lazer kullanarak kapattıklarında, fareler artık boş bir odada dost bir fare ile takılmayı tercih etmiyor, bunun yerine iki alanda eşit miktarda zaman harcıyorlardı. Khodakhah, bu sosyal defisitin belirgin nöral yolun sosyal davranışa katıldığını öne sürdüğünü söylüyor.
Beyincik ile sosyal davranış arasında bağlantı kurmak da otizm ile bazı bağlantıların açıklanmasına yardımcı olabilir. Beyincik hasarının, sosyal defisitlerle gelen bir hastalık olan otizm riskini arttırdığı bilinmektedir. Şahin, otizmin belli bir formu olan hastaların serebellar hücrelerinde bazı defisitler tespit etti. Şahin, beyincikten VTA’ya kadar yeni tanımlanan yolak, “sosyal davranış ve ödüllendirme davranışı devrelerine dair anlayışımızı çok önemli bir biçimde değiştiriyor ” diyor.
By Laura SANDERS, JANUARY 23, 2019
Kaynak Haber: https://www.sciencenews.org/article/cerebellum-may-coordinate-more-than-just-movement?tgt=nr
Kaynak Makale: Carta, I., Chen, C. H., Schott, A. L., Dorizan, S., & Khodakhah, K. (2019). Cerebellar modulation of the reward circuitry and social behavior. Science, 363(6424), eaav0581. doi:10.1126/science.aav0581